Jak ubiegać się o świadectwo pracy i co zrobić, gdy pracodawca go nie wystawia?

Wprowadzenie

Świadectwo pracy to dokument, który pełni kluczową rolę w życiu zawodowym pracownika. Potrzebne jest m.in. przy podejmowaniu nowego zatrudnienia, ustalaniu stażu pracy, uprawnień emerytalnych czy wysokości zasiłków. Pracodawca ma prawny obowiązek jego wydania, a niewywiązanie się z tego obowiązku może skutkować dla niego poważnymi konsekwencjami. W tym artykule wyjaśniamy, kiedy i jak można domagać się świadectwa pracy, co zrobić w przypadku odmowy jego wydania oraz przedstawiamy wzór pisma z żądaniem.

Czym jest świadectwo pracy?

Świadectwo pracy to dokument wystawiany przez pracodawcę po zakończeniu stosunku pracy. Stanowi potwierdzenie faktu zatrudnienia oraz zawiera najważniejsze informacje dotyczące jego przebiegu. Pracownik nie musi składać wniosku o wydanie świadectwa – jest to obowiązek, który powstaje automatycznie po rozwiązaniu lub wygaśnięciu umowy o pracę.

Obowiązki pracodawcy – kiedy i jak wystawić świadectwo pracy

Zgodnie z art. 97 § 1 Kodeksu pracy, pracodawca jest zobowiązany niezwłocznie, najpóźniej w dniu ustania stosunku pracy, wydać pracownikowi świadectwo pracy. Obowiązek ten dotyczy wszystkich form rozwiązania umowy: wypowiedzenie, porozumienie stron, wygaśnięcie, zwolnienie dyscyplinarne, a także upływ czasu trwania umowy na czas określony.

Jeśli pracodawca nie może wręczyć świadectwa osobiście (np. pracownik nie stawi się w pracy), musi je przesłać pocztą lub doręczyć w inny sposób zapewniający skuteczne dostarczenie.

Jakie informacje powinno zawierać świadectwo pracy?

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, świadectwo pracy powinno zawierać m.in.:

• dane pracodawcy i pracownika,
• okres zatrudnienia,
• rodzaj wykonywanej pracy,
• zajmowane stanowiska,
• tryb i podstawa prawna rozwiązania umowy,
• wykorzystane urlopy wypoczynkowe i bezpłatne,
• okresy nieskładkowe (np. zwolnienia lekarskie),
• informacje o ewentualnych zajęciach komorniczych,
• wzmianki o dodatkowych uprawnieniach (np. szkolenia, urlop wychowawczy).

Dokument musi być podpisany i zawierać pouczenie o możliwości wystąpienia z wnioskiem o sprostowanie.

Termin wydania świadectwa pracy

• Wydanie świadectwa pracy powinno nastąpić niezwłocznie, najpóźniej w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia umowy.
• Nie ma znaczenia, czy pracownik zwrócił służbowy sprzęt, rozliczył się z firmą czy odbył rozmowę końcową – dokument musi być wydany niezależnie od tych czynności.

Co zrobić, gdy pracodawca nie wystawia świadectwa pracy?

Jeśli pracodawca nie dopełnia obowiązku wydania świadectwa pracy, pracownik powinien:

1. Skontaktować się z działem kadr lub przełożonym i przypomnieć o obowiązku.
2. Złożyć pisemne wezwanie do wydania świadectwa pracy.
3. W razie braku reakcji – skorzystać z drogi sądowej lub zawiadomić Państwową Inspekcję Pracy.

Wzór pisma z żądaniem wydania świadectwa pracy

[Miejscowość, data]
Imię i nazwisko pracownika
Adres zamieszkania

Do: [Nazwa i adres pracodawcy]

Wezwanie do wydania świadectwa pracy

Na podstawie art. 97 § 1 Kodeksu pracy, wzywam do niezwłocznego wydania świadectwa pracy dotyczącego mojego zatrudnienia w Państwa firmie w okresie od [data] do [data].

Brak wydania świadectwa pracy stanowi naruszenie przepisów prawa pracy i może skutkować złożeniem pozwu do sądu pracy oraz zawiadomieniem Państwowej Inspekcji Pracy.

Proszę o doręczenie dokumentu najpóźniej do dnia [data – np. 7 dni od pisma].

Z poważaniem,
[Podpis]

Środki prawne – jak dochodzić swoich praw

Jeśli wezwanie nie przyniesie rezultatu, pracownik ma prawo:

• złożyć pozew do sądu pracy o zobowiązanie pracodawcy do wydania świadectwa pracy,
• żądać odszkodowania za poniesione szkody z tytułu braku dokumentu (np. brak możliwości podjęcia nowej pracy),
• zgłosić sprawę do Państwowej Inspekcji Pracy.

Postępowanie w takich sprawach jest z reguły szybkie, a sądy stoją na stanowisku ochrony pracownika.

Rola sądu pracy i możliwe konsekwencje dla pracodawcy

Sąd pracy może:

• nakazać wydanie świadectwa pracy,
• zasądzić odszkodowanie dla pracownika,
• nałożyć grzywnę na pracodawcę (nawet do 30 000 zł za wykroczenie przeciwko prawom pracownika).

Ignorowanie obowiązku wydania świadectwa to nie tylko naruszenie przepisów, ale również ryzyko utraty reputacji przez pracodawcę.

Znaczenie świadectwa pracy dla pracownika

Brak świadectwa pracy może skutkować:

• trudnościami w podjęciu nowej pracy,
• problemami przy ustalaniu stażu pracy i wymiaru urlopu,
• opóźnieniem w przyznaniu świadczeń (np. zasiłku dla bezrobotnych, emerytury),
• niemożnością udokumentowania zatrudnienia przed urzędami czy bankami.

Dlatego warto dbać o jego terminowe uzyskanie i przechowywać przez całe życie zawodowe.

Podsumowanie

Świadectwo pracy to podstawowy dokument potwierdzający historię zawodową pracownika. Pracodawca ma obowiązek wydać je automatycznie i niezwłocznie. W przypadku zaniedbań, pracownik ma prawo działać – od pism i wezwań, po skierowanie sprawy do sądu pracy lub PIP. Nie warto odkładać tego na później – brak świadectwa może realnie utrudnić funkcjonowanie na rynku pracy.

FAQ